[ Pobierz całość w formacie PDF ]
narodow. Zas kierownicze czynniki rosyjskiej kontrrewolucji potraktowaly w wielu wypadkach niepodleglosciowe
dazenia, wzglednie "separatyzmy" poszczegolnych nacjonalizmow, za wieksze dla Rosji niebezpieczenstwo niz grozbe
bolszewizmu.
W ten sposob doszlo do historycznego rozwoju wydarzen, ktorych przypomnienie dzis wydaje sie nie tylko aktualne, ale
nade wszystko pouczajace przez ich analogie do tych wspolczesnych pogladow, ktore w tym swietle wydaja sie, jakby
od tego czasu nie ulegly zmianie. Czasem wsluchujac sie w dzisiejsze koncepcje, chcialoby sie po prostu wykrzyknac:
Ale przeciez to juz raz bylo! Dlatego, sadze, ze ludzie, ktorzy chca obiektywnie ocenic to co dzis jest, musza sie przede
wszystkiem z tym wlasnie - co bylo, zapoznac. Finlandia wycofala sie z frontu antybolszewickiego, w chwili gdy los
rewolucji bolszewickiej wisial na wlosku. Dnia 10 pazdziernika 1919 grupa wojsk rosyjskich, tzw. "Armii Polnocnej" pod
wodza gen. Judenicza, przerywa linie 7 armii bolszewickiej kolo Jamburga. 21. 10. zajmuje pozycje na wzgorzach
Pulkowskich, ostatniej rubiezy poludniowych przedmiesc Petersburga. W Petersburgu wybuchaja anty-bolszewickie
rozruchy. Lenin wola: "Nigdy jeszcze sowiecka republika nie stala w obliczu tak smiertelnego niebezpieczenstwa!" -
Oficjalna sowiecka "Kratkaja Istoria Grazdan-skoj Wojny" (Moskwa, 1960) pisze o tym okresie:
"W najostrzejszym momencie walki male burzuazyjne panstwa odmowily na szczescie pomocy Judeniczowi. Pierwsze
oswiadczenie o odmowie pomocy zlozyla Finlandia. Proba wciagniecia do walki z Rosja Sowiecka burzuazji malych
panstw, nie udala sie... Finlandia otwartej wojny przeciwko bolszewikom nigdy nie podjela..."Istotnie, Finlandia zajela
pozycje "zbrojnej neutralnosci". Raz tylko, z osobistej inicjatywy Mannerheima w maju 1919 finski oddzial partyzancki
pod wodza Elwengreina, uderzyl w kierunku Karelii. Byl to epizod bez znaczenia. Estonia nie miala w ogole wojsk do
obrony przeciwko bolszewikom w pierwszym okresie, i dlatego przy pomocy Anglii wyplacala nawet zold oddzialom
"polnocnej armii" Judenicza, ktore ja przed bolszewikami zaslanialy. Ale juz 28 lipca 1919 r. general angielski, March,
17
wystosowal do niego ultimatum zadajac uznania niepodleglosci Estonii w przeciagu - 40 minut..., w przeciwnym
wypadku grozil wstrzymaniem wszelkiej pomocy do dalszej walki z bolszewikami, ktora wlasnie zaczela sie rozwijac
pomyslnie. - (Ach, jakze znamy te gesty!) - Uznanie takie nastapilo wprawdzie dopiero 18 sierpnia, ale juz
Estonczykom, ktorzy w miedzyczasie starali sie nawiazac rokowania z bolszewikami, dalsza ofensywa kontrrewolucji
byla nie na reke i nie tylko odmowili dalszego wsparcia, ale natychmiast po jej nieudaniu przystapili do rozbrojenia
bialych oddzialow rosyjskich. Pokoj Estonii z bolszewikami podpisany zostal 2 lutego 1920 r., gdy jeszcze na
pozostalych frontach toczyly sie zmagania z rewolucja bolszewicka. Byl to pierwszy pokoj i pierwsza "koegzystencja",
pomiedzy Sowietami i panstwem kapitalistycznym. J. Majskij, pozniejszy ambasador sowiecki w Londynie, nazwie ja:
"...oknem do Europy przebitym poraz drugi w historii..."
Litwa zajela od poczatku bardziej przychylne stanowisko wobec bolszewikow niz wobec Polski, ze wzgledu na spor o
Wilno. W grudniu 1918 r. rzad polski zaproponowal rzadowi litewskiemu zawarcie porozumienia celem wspolnego
odparcia nawaly bolszewickiej. Rzad litewski uzaleznil takie porozumienie od uznania Wilna stolica Litwy. Rzad polski
odmowil. Tymczasem wojska sowieckie podchodzily juz pod Wilno. W miescie, Komitet Polski zaimprowizowal wlasna
"samoobrone" Wilna i zwrocil sie do rzadu litewskiego z propozycja wspolnego odparcia najazdu. Rzad litewski nie tylko
propozycje odrzucil, ale ponadto zglosil uroczysty protest przeciwko
organizacji antybolszewickiej polskiej samoobrony i opuscil miasto l stycznia 1919 r., udajac sie do Kowna pod oslone
wojsk niemieckich, ktore tam jeszcze staly. Slaba polska "samoobrona" zostala przez bolszewikow rozbita i wojska
czerwone zajely kraj do linii Szawle-Mozejki-Kowno- Olita-Grodno-Pruzany-Kobry n. - Gdy w lutym 1919 Polska zaczela
oswobadzac kraj od bolszewikow, rzad litewski i wspoldzialajacy z nim rzad "Narodowej Republiki Bialoruskiej", mimo iz
same nie rozporzadzaly wlasnymi silami dla wyparcia bolszewikow z okupowanych terytoriow, zaprotestowaly formalnie
przeciwko ofensywie polskiej, ktora 19 kwietnia osiaga Wilno, a 8 sierpnia Minsk.
Spor o granice terytorialne i roszczenia narodowe, przeslanial calkowicie swiadomosc wspolnego zagrozenia ze strony
bolszewizmu. - W czasie wielkiego odwrotu armii polskiej latem 1920 r., Litwa podpisuje 12 lipca traktat pokojowy z
Sowietami, ktory zawiera tajna klauzule o przemarszu wojsk bolszewickich przez terytorium Litwy przeciwko Polsce.
Mimo, iz jednoczesnie istnieje formalnie komunistyczny rzad "Litewsko-Bialoruskiej Republiki" bolszewickiej, roszczacy
pretensje do tych samych terytoriow! ("Lit-Biel"). Ale Litwa przytrzymuje sie polityki, ktora uwaza za "realna", a ktora
traktuje Polske za wieksze zagrozenie niz zagrozenie komunistyczne. Jakiekolwiek minimalne rozpoznanie istoty
bolszewizmu, musialoby unaocznic zupelna iluzorycznosc tego rodzaju polityki. Jedynie zwyciestwo polskie pod
Warszawa uchronilo Litwe przed wlaczeniem do Zwiazku Sowieckiego juz w r. 1920.
Po zlamaniu przez Pilsudskiego polsko-litewskiego traktatu w Suwalkach z 7 pazdziernika 1920 r., oraz zajeciu Wilna
przez Zeligowskiego, Litwa w stosunku do Polski staje sie notorycznym partnerem Sowietow. Wylamuje sie tez z
popieranego jakis czas przez Zachod, antybolszewickiego "Cordon-sanitaire", poniewaz glowne ogniwo tego lancucha
stanowi Polska. - Ten stan przetrwal az do drugiej wojny swiatowej, gdy wraz z upadkiem Polski Litwa, i inne Panstwa
Baltyckie zagarniete zostaly przez Sowiety.
Bialorus zajela jeszcze bardziej jednoznaczne stanowisko, gdy chodzilo o wybor "raczej" po stronie bolszewickiej, a
przeciw nacjonalizmom rosyjskiemu, a glownie polskiemu. Decydujacy wplyw mial przytem radykalizm spoleczny, ktory
cechowal bialoruski ruch narodowy. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej, hasla rzucone przez bialoruska "Hramade" w
praktyce nie roznily sie prawie od bolszewickich hasel socjalnych. Za glownego wroga "Hramada" uznala: "polska
reakcje i rosyjska kontrrewolucje". Wprawdzie juz 28 grudnia 1917 roku zwolany zostal do Minska "Ogolnobialoruski
Kongres", ktory powolujac sie na "Deklaracja" Lenina, zadal niepodleglosci, i niepodleglosc "Bialoruskiej Republiki
Narodowej" (BRN) istotnie zostala proklamowana 9 marca 1918 roku, - to jednak przeszla bez wiekszego echa w kraju,
zarowno ze wzgledu na brak rozporzadzalnej sily, jak indyferentyzm narodowy mas bialoruskich. Po wycofaniu
Niemcow, bolszewicy zajeli 7 grudnia 1918 Minsk bez zadnego oporu. Rada BRN uciekla do Kowna.
Gdy natomiast 30 grudnia 1918 r. tzw. "VI Kongres Komunistycznej Partii Polnocno-Zachodniego Kraju" przybral nazwe
"I Kongresu Komunistycznej Partii Bialorusi" i proklamowal utworzenie "Bialoruskiej Socjalistycznej Republiki" w
granicach obejmujacych terytorium od Smolenszczyzny po Augustow (uroczysta proklamacja nastapila 1.1.1919),
znaczna czesc dzialaczy narodowego ruchu bialoruskiego przeszla juz otwarcie na strone bolszewicka, a nawet wstapila
do partii. Historyk bialoruski J. Mienski tlumaczy to w ten sposob ("Die Griindung der weissruthenischen SSR", -
Sowjetstudien, Nr l, Monachium 1956):
"Przez dlugi czas nalezeli oni do narodowych organizacji, dazacych do przeistoczenia Bialorusi w panstwo narodowe.
Dla nich strona narodowa byla decydujaca w danym wypadku... Rowniez bialoruscy komunisci udzielali pierwszenstwa
sprawie narodowej. W ten sposob wszakze, iz wyzwolenie narodowe usilowali skoordynowac z ideologia
komunistyczna."
[ Pobierz całość w formacie PDF ]